4 Temmuz 2009 Cumartesi

Üçüncü Dünyacılık ve Orta Doğulu Sosyalizmler

Nurettin Topçu’nun düşüncesinde Irkçılığın yerini görmezlikten gelmek mümkün değildir. Ancak sosyalizm, emperyalizm karşıtlığı ve çevrecilik fikirlerini oluşturan diğer önemli olgulardır.
Bu olgular Hitlerci nasyonal sosyalizmde yoktur ve Nurettin Topçu’yu üçüncü dünyada ve Ortadoğu’da gelişen yerli sosyalizm arayışlarına yaklaştırmaktadır.
Zaten Topçu’nun Kapitalizm karşıtlığı ve Sosyalizmi, onun Türkiye’de uzun yıllar Amerikancı (işbirlikçi) bir çizgi izlemiş olan muhafazakâr Milliyetçi çevreler tarafından dışlanmasına neden olmuştur.
“Yeryüzünde muazzam musibet olan komünizmin süratle ve önüne geçilmez şekilde ilerleyişi ise, kapitalizmin vicdansız darbelerine karşı insanlığın içinden doğan zaruri bir tepkidir. Bunun sorumlusu yine Amerikan kapitalizmidir,” 18 diye yazmıştır Nurettin Topçu, Haziran 1968’de.

Emperyalizm ve kapitalizm karşıtı tutumuyla, Topçu’nun Ali Şeriati, Arap dünyasındaki İslâmi sol arayışları, Nasırcılık, Baasçılık ve Michel Eflak, hatta Suriye Ulusalcı Sosyalist Partisi ve Antun Saadet, gibi sosyalistler ile araştırılması ve incelenmesi gereken ortaklıklar vardır.

Örneğin, Hece Dergisindeki yazısında, Akif Emre, “Nurettin Topçu’da Öteki Dünyalar” adlı makalesinde, Amerika karşıtlığı ve İslamî sosyalizm arayışı bağlamında Nurettin Topçu ile Seyit Kutup’un yaklaşımları arasında bir karşılaştırma yapılabileceğini yazıyor.19

Mustafa Şahin ise, “Evet İsyan Ahlâkı ya da Merd-i Mü’minin İsyanı” adlı makalesinde Topçu’yu Muhammed İkbâl ile karşılaştırıyor.20 Ancak bu karşılaştırmada İkbâl’in Marx’a ve Lenin’e karşı ilginç tutumundan bahsetmiyor. İkbâl’in “Tanrı Önünde Lenin” ve “Karl Marx’ın Sesi” gibi sosyalistlerin kapitalizme ve “Batı”ya karşı isyanlarının haklılığını vurguladığı şiirleri de vardır.
Birçok açıdan ilkel bir komünizm karşıtlığı sergileyen Topçu’nun bu tür şiirlere nasıl yaklaştığı önemli bir araştırma konusudur, çünkü İkbâl de bu şiirleri bir Müslüman olarak, hatta Müslüman olduğu için yazmıştır. Şahin, makalesinin sonunda İranlı İslamcı sosyolog ve filozof Ali Şeriati’ye bir gönderme yapmaktadır.21 Kuşkusuzca karşılaştırmalı çalışmalar bağlamında Topçu’yu Şeriati ile bir arada incelemek çok uygundur.22 Şeriati’nin İslam’la Marksçılık arasındaki senteziyle Topçu’nun Anadolucu sosyalizmi arasında dikkate değer benzerlikler görülüyor. Hatta mistisizm arayışlarında fazlasıyla Fransız oryantalist Louis Massignon’dan etkilenmiş oldukları söylenebilir. Şeriati de, İslamcı olmakla birlikte, sentezini insancıl temellere otururtmaktadır.

Nurettin Topçu her ne kadar Türkiye Cumhuriyeti’nin batıcı tutumunu sorgulamış olsa da, kültürel alanda Batılı olmayan dünyaya karşı tutumu Cumhuriyet’in resmi politikasından çok da farklı değildir.